A desconexión de Dylan

Comezarei este artigo sendo o máis sincero posible; non é algo que ocorra acotío hoxe en día no xornalismo. Gústame Bob Dylan, pero penso que non cheguei nin a mergullarme no océano da súa música e letras. Polo tanto, considérome incapaz e sen competencias para centrar nun marco exclusivamente crítico unha crónica do seu concerto no multiusos Sánchez Paraíso (Salamanca) do pasado sábado 24 de marzo. Pese a todo, nas seguintes liñas contarei o vivido nese recinto, que reuniu a case 5.000 persoas para escoitar ao bardo de Minnesota.

“Puto viejo. Ni saluda, ni se despide el cabrón”, escoitábase dicir a un mozo no tendido baixo. Esa irrespectuosa frase pode servir para explicar o ambiente de desconexión que houbo entre público e artista. É chocante que aínda haxa público nos seus shows que non saiban que Dylan se limita durante todo o concerto unicamente a cantar e tocar e o seu xesto máis afectuoso co respectable pode ser o seu sorriso en certos momentos ou a súa mirada implacable cara ao auditorio ao rematar.

Xa desde o comezo viuse a que foi unha gran parte do público. Espero non esaxerar nas seguintes liñas, pero isto foi o que aconteceu. Unha voz feminina avisa ao público cinco minutos antes das 22.00 horas de que está prohibido o uso dos móbiles e a gravación do concerto. Pois na primeira canción os membros de seguridade xa tiñan traballo en todos os sectores. Esa necesidade moderna de amosarlle ao mundo onde estás e que estás a ver foi maior que gozar do concerto de Dylan. Moitos non entenderon as advertencias, e tentaron volver a sacar o móbil ao longo do espectáculo.

Mentres, sobre o escenario, cinco homes de negro acompañaban a un Nóbel de Literatura con americana branca e cabelo ao aire, sen o seu característico sombreiro. Para atopar a Bob Dylan había que dirixir a mirada tras o piano situado na parte dereita do escenario. Salvo en dúas cancións, non abandonaría ese lugar. Unha delas foi a xenial Once upon a time, unha versión dun tema de Tony Bennett. Foi erguido onde se veu por que Dylan, que fará en maio 78 anos, xa non toca a guitarra. Sen mover os pés durante esta canción, cando tivo que volver ao seu piano fíxoo con torpes movementos que só conseguiu ocultar parcialmente a penumbra na que se sumía o escenario tras cada corte.

O que non houbo foi silencios. Entre canción e canción a súa banda afinaba ata a extenuación, o que daba ao concerto a sensación de ser un conxunto musical sen fin. Outro síntoma de desconexión co público foi a ausencia entre os temas da noite deses grandes éxitos que moitos pensaban que ían escoitar por unha vez en directo. Pero se alguén no mundo da música ten o dereito a facer o que queira, ese é o bardo de Minnesota. Dylan tamén parece afastado desa figura que hai poucos anos interpretaba en festivais e auditorios de todo o mundo Like a rolling stone ou Knockin’ on Heaven’s Door. Iso que o fagan outros.

O concerto tivo dous grandes protagonistas: o blues e o rocanrol. Ao longo da carreira musical de Dylan, foron moitos os que o identificaron como un artista de rock e non un cantautor folk. “A súa maneira de tocar e totalmente híbrida. Musicalmente, non ten sentido para o académico. Cando toca o piano, só ten sentido para quen o escoita. Se es músico, dis: Que está a facer? Non ten sentido. A primeira vez que o escoitas, é inútil. Despois, pensas e dáste conta de que é perfecto”, díxolle Eric Clapton a John Bauldie sobre o estilo do de Minnesota nunha cita do libro Wanted Man: In Search of Bob Dylan.

A segunda desconexión do público co concerto viuse nos numerosos paseos que fixo parte dos presentes ás cantinas do auditorio. O movemento nas gradas e o foso foi constante. Pode que chamase en exceso a atención dun servidor, que recorrera case 500 quilómetros coa intención de non deixar pasar un segundo sen deleitarse con cada nota e canción. O lugar escollido para o concerto pode estar tras este tipo de comportamento, xa que nun teatro ou recinto máis pequeno –lugares nos que está a actuar Dylan nesta xira- é impensable que alguén chegue ao seu sitio en primeira fila cun litro de cervexa.

Resultou complexo abstraerse deses elementos externos. Pero é que o concerto foi soberbio. Dylan nunca deixa indiferente a ninguén. Eu, que chegaba avisado dos seus fracasos en terras galegas, non tiven dúbidas de que, tras case dúas horas de actuación, acababa de ver un espectáculo difícil de esquecer. Certo é que a gorxa de Dylan xa non emite os mesmos tons que hai dez ou vinte anos, pero é a súa figura sobre o escenario a que fai que cada canción semelle ser un himno. Incluso permitiuse erguerse para tocar intensamente algún solo de piano.

“Why can’t I be more conventional/People talk/People stare/So I try/But can’t be/’Cause I can’t see/My strange little world/Just go passing me by”, di a letra de Why try to change me now, de Fiona Apple, a segunda e última canción na que estivo de pé fronte ao público. Despois chegou outro dos temas máis coñecidos do setlist do artista, xunto a Desolation Row. Con Lovesick, Dylan marchou do escenario durante uns minutos. Houbo xente que pensou que non volvería e, abrigo en man, desfilou polas bocas de saída do auditorio.

Pero o de Minnesota saíu de novo. A melodía da seguinte canción, cun violín que trasladaba ao espectador ao sureste dos Estados Unidos, non axudaba a recoñecer un dos grandes éxitos de Dylan. Só cando o bardo dixo aquelo de “How many roads must a man walk down” a xente identificou Blowin’ in the wind. Pois, ao final, diso tratou o concerto. Dun afastamento tan completo do mito, que ata a súa canción máis célebre semellaba outra. Iso non choca coa fermosura desta versión, cunha melodía que, xunto á inconfundible letra, carga de optimismo a calquera.

Rematou o tema e o concerto faríao con Ballad of a thin man. Luces fóra. Grande ovación. Préndense de novo os focos do escenario e Bob Dylan e a súa banda forman un triángulo sobre o escenario, no que o de Minnesota se sitúa na parte máis próxima ao público, coas pernas ben abertas. Cinco segundos estiveron inmóbiles, mirando ao respectable (dun xeito similar ao da foto que encabeza este artigo), e marcharon en fila. Case dúas horas de Dylan darían para moitas análises pormenorizadas. Esta é unha humilde achega. A experiencia persoal da miña primeira vez fronte ese “puto viejo” que “ni saluda ni se despide”.