A nosa tradición anual das revelacións musicais é unha das cousas que máis me gustan de A que cheira, papá?. Unha escusa para reunirnos, aínda que sexa coas palabras, e traernos de agasallo algo que nos gusta para partillar. As revelacións acollen ás novas colaboradoras que asoman pola porta, mais tamén están aí para quen non tivo tempo para escribir algún artigo durante o ano. Cando está rematada, sempre resulta unha mestura súper engraxada do que se está a cocer na escena galega convivindo con ideas novas de moitas partes do mundo. Tamén desta volta a lista acabou sendo tan diversa (jazz, rap, psicodelia, electrónica…) como é a nosa redacción; o orgullo cheirer.
Este ano foi raro para a arte. Un intenso lapso de tempo que freou a moitos creadores pero que tamén serviu de inspiración para outros tantos. O 2020 foi unha aventura que nos provoca de cando en cando un torrente de sensacións no tempo que dura unha playlist de Spotify. Deixounos apatía, incerteza, tristeza… pero non nos deixou indiferentes. De feito, agora que o penso, se cadra o 2020 foi arte en si mesmo.
Jacob Collier
Djesse Vol.3 (2020)
Revelación Helena Chaves
Quen seguro que é arte en si mesmo é Jacob Collier, músico cun nacemento ao máis puro estilo millennial: YouTube. O terceiro volume do seu cuádruplo álbum Djesse saíu este agosto, moito máis electrónico que os volumes 1 e 2, pero sen caer nos límites que impón un xénero determinado
O que máis me fascina do proxecto de Djesse Vol.3 é que funciona como reflexo do proceso creativo. Como eses textos que escribes de madrugada, cando te abres enteira para encontrar as palabras exactas que fagan compañía ao teu insomnio, mentres o sono te deixa nese estado límite en que o subconsciente elixe por ti. Djesse Vol.3 representa e conecta todos os seres noctámbulos que crean mellor de noite que de día, que atopan beleza ata nos programas de edición de Adobe.
Neste Vol.3, Collier fálame máis nos silencios que nos sons, aproveitándose da miña predilección polos espazos negativos. Usa microtóns para engancharme con esa ruptura da monotonía rítmica á que nos teñen acostumados. Ensíname tamén que a música pode desencadear sensacións sinestésicas propias de estímulos visuais, igual que a escritura pode facer medrar un ritmo visceral dentro do corpo. Non importa o que entendas, senón como o vivas.
Aprendo con Collier, que a relación entre artes é máis fácil que entre persoas, que os sentimentos son un idioma universal, e que a música, contrariamente ao que nos ensinaron, é un xogo do que se pode gozar con todos os sentidos. Pídome a Jacob para xogar a Furor mentres agardo polo Djesse Vol.4.
A Rabela
Que prenda a faísca (2020)
Revelación de Pablo Casal
As novas geraçoms estam a passar à açom e começam a agromar referentes na música urbana como o coletivo “Mulheres na Batida”, de onde saem artistas como Menina Arroutada e Glitchgirl. Dentro desta vaga podemos situar a Aurora Redondo, máis conhecida coma “A Rabela”. E de onde vém esse nome? Pois como nom gostamos dos clickbaits, respostamos já: Simplesmente colheu o alcume familiar, como ela mesma explica nalguma entrevista.
Resolto este mistério, no seu primeiro disco “Que prenda a faísca” apresénta-nos quatro cançoms que misturam eletrónica, regueifa, hip-hop e tradi. As temáticas que trata som diversas, destacando uma mensagem feminista, animalista e anti-discriminaçom. Uma das principais virtudes, ao meu entender, é que consegue complementar letras comprometidas com ritmos magnêticos, sem que uma parte anule à outra.
A minha faixa preferida deste disco é “Somos legiom”, un tema que começa tranquilamente com um chascarraschás, e que vai ganhando força a cada intre até acadar um ritmo entre hipnótico e marcial. O vídeo ajuda, ja que transmite elementos coma uniom, força, sororidade e respecto. Nom sei vós, pero desta volta, eu nom oporei resisténcia diante da legiom!
Moura
Moura (2020)
Revelación de Adrián Gutiérrez
O 2020 foi un ano desconcertante e cheo de sorpresas: Día das Letras Galegas adicado a Carvalho Calero, pandemia mundial, a derrota de Donald Tump… Ata un disco de rock progresivo en galego. Si, tranquilo, liches ben. A escena musical galega vive un momento de esplendor, no que moitas bandas están a romper etiquetas e xéneros. Moura son unha delas.
O seu debut epónimo é un ritual druídico de riffs psicodélicos mesturados con melodías folk e instrumentos galaicos, grazas ao culto da Irmandade Ártabra. Unha aposta que reivindica por igual a precursores do xénero no país, como Bibiano ou os NHU, e a influencias anglosaxoas, coma os Pink Floyd e os Soft Machine. Como mellor mostra, a ácida versión dun tema do Zeca Afonso coa que pechan o disco.
O álbum tivo unha gran acollida nos medios especializados. Algúns afortunados puidemos desfrutalos hai pouco en formato pequeno. Agardamos que o 2021 se porte ben e nos permita velos de novo sobre os escenarios. Namentres, gozade do aquelarre sónico e visual que montaron no Monkeyweek do ano pasado.”
100 gecs
1000 gecs and The Tree of Clues (2020)
Revelación de Pablo Pesado
Cheguei uns cantos meses tarde ao álbum debut de 100 gecs (1000 gecs, 2019), quere dicir, cheguei a el xa entrados no 2020. A saber que andaba a facer. Foi, con certeza, o meu disco deste ano mais, por desgraza, non pode entrar na categoría. É unha fortuna, pois, que este ano vise a luz 1000 gecs and The Tree of Clues, un interesantísimo disco de remixes que constrúe sobre o orixinal o equivalente estrutural á túa décima festa de aniversario. En cada remixaxe dos temas orixinais interveñen un, dous, talvez tres artistas que son os teus artistas favoritos: Kero Kero Bonito, Charlie XCX, A. G. Cook… Por estar, está até Fall Out Boy. Non é só, pois, unha festa, mais unha festa en que todo o mundo che cae ben, che regala cousas e opina que es gracioso cando colocas gusanitos como se fosen colmillos.
100 gecs and The Tree of Clues funciona especialmente ben se coñeces o orixinal, pois detrás de cada nova versión non hai apenas un coidado exquisito, senón un concepto. Fóra iso, continúa a ser o disco divertido que xa era, en que todo tipo de xéneros e estilos aparecen e desaparecen a gran velocidade coa única constante do hyperpop lixeiro que é marca da casa.
Dino D’Santiago
Kriola (2020)
Revelación de Diego C. Val
Que ben fixen hai dous anos en ver Eurovisión. Con aquela gala celebrada en Portugal no televisor, levaba eu un bo tempo invadido polo tedio ante tanta música de plastico e estaba a punto de erguerme do sofá. Até que nun dos intervalos entraron en escena Sara Tavares, Plutónio, Dino D’Santiago e Mayra Andrade xunto con DJ Branko. Fixeron esta marabilla de medley que lle daba mil voltas a calquera dos que acabaron no podio. Meses despois Mayra Andrade sacaba o seu evocador Manga, para a miña alegría, e eu descobría a música caboverdiana alén da Cesária.
Foi nesta primavera cando Dino D’ Santiago, tamén de orixes caboverdianas e tamén naquel medley, publicou Kriola, un alegre disco sobre a mestura, sobre os afectos e sobre as orixes. Unha música assumidamente mestiza xa desde a inicial Morabeza, toda unha declaración de intencións sobre o que vai vir a seguir. Cancións en crioulo e en portugués que entran na roda cos ritmos máis actuais en My lover e que pegan forte cos bailables Kriolu e Sofia. Nel hai cabida tamén para temas máis suaves e suxerentes como Arriscar e Chega Pra Lá, sen deixar de lado as reivindicacións en Nhôs Obi e Flan Pamodi. Un disco ecléctico atravesado de principio a fin polo batuko, a coladera e o funaná que ben podemos deixar que nos encha de morabeza calquera destes días en que paira o anxo do desespero, que dirían aqueles. Xa que a miña visita a Mindelo infelizmente vai ter que esperar, polo menos na minha playlist já está a girar o Dino.
Sleepy Spice
Varios singles no 2020
Revelación de Laura Lamier
Como me molaría poder saír aquí dicindo que eu son Sleepy Spice, facer o reveal de identidade máis cutre da historia nunha recomendación de min mesma no mellor do ano.
Tranquilas, que non son. Pero se podemos facer esta brincadeira é porque Sleepy Spice é unha persoa anónima que sube a Internet os seus temas, feitos, como ela mesma di na súa bio de Twitter, co móbil. Gustaríame ser a muller detrás da supernena de Sleepy porque hai algo brillante neses temas que se materializan no ar como saídos do mesmo internet nunha alquimia moi do século XXI. Unha versión mellor de nós mesmas, máis libre, que canta mellor porque leva o autotune xa integrado, que se permite ser doce e naif en Outro lado do teléfono, para pasar a perrear instantaneamente en Abur, sen ningunha das limitacións tan aburridas que temos as humanas con ego e corpo físico.
Sleepy Spice non precisa de artificios para se converter en cronista da vida metida no teu móbil, facer exactamente o que lle apetece facer. Permítese ser bailable e gostosa, ou triste e saudosa. Aínda lle queda moito por explorar, estamos agardando.
Lhasa de Sela
La Llorona, The Living Road e Lhasa (1997, 2003 e 2009)
Revelación de Philip Jeffries
Cheguei a Lhasa de Sela a través da escoita dun podcast. O primeiro que me fixo reparar nela foi a súa voz: subxugoume xa dende o principio. Tras uns breves apuntes biográficos e algunha que outra canción máis que continuaron a soar no mesmo programa, lanceime de inmediato á escoita dos seus discos.
La Llorona, The Living Road e Lhasa son os tres únicos lanzamentos de longa duración que a músico publicou en vida. Tres auténticas xoias.
La Llorona, se o comparamos cos outros dous discos, está ben. Sen comparalo con nada, é unha auténtica marabilla que servía de introdución á música dunha artista que naquel entón contaba con 25 anos, aínda cantaba só en castelán e xa comezaba a dar boa mostra do seu eclecticismo.
The Living Road é directamente unha obra mestra. Castelán, francés e inglés mestúranse, xunto aos máis variados estilos, nun disco perfecto. Non podo facer nada máis que pedirlles aos lectores que lle dean unha escoita de principio a fin e que, simplemente, desfruten.
O homónimo Lhasa pecharía a súa carreira na industria da música por todo o alto. Coméntase que foi feito a bastante velocidade, coa artista sabendo xa do seu estado de saúde. A sinceridade que atopamos en todo o disco e que deixa a un por completo atónito dá boa conta disto. A cantante morrería tan só 9 meses despois.
Lhasa tivo unha desas vidas que daría para unha (ou varias) películas. Francia, Canadá, o circo, a súa infancia errante… Todo tiña cabida no percorrido vital desta aventureira, e todas esas experiencias filtráronse na súa música, sempre collendo influenzas de aquí e de acolá; unhas letras sinceras e cunha forte carga poética detrás, todo aderezado cunha voz que parecía proceder doutro mundo.
Cando se me comentou de volver a participar este ano no texto de revelacións musicais cheirer do 2020, o nome que inmediatamente apareceu na miña cabeza foi o seu, e iso que só comezara a escoitar a súa obra como cousa dun mes antes. Así de potente pode chegar a ser o impacto que a músicas, ás veces, teñen nas nosas vidas.
Néboa
A realidade enganosa (2020)
Revelación de Darío MJ
Nun mundo onde a música é de usar e tirar, onde as cancións duran cada vez menos, onde o fast-food musical está á orde do día, dunha pandemia mundial, dunha crise económica…de cando en vez xorden milagres en tempos escuros.
Un destes milagres ben podería ser o álbum “A realidade enganosa”, onde Néboa, banda que leva tocando anos, dá un golpe na mesa e móstrase como un dos grupos máis a ter en conta da escena galega.
Nas 10 cancións que conforman o álbum (en galego e portugués, salvo “Valente (folión)” unha foliada en castelán a partires duns versos de Ángel Valente), os de Catoira móvense cómodos entre distintos rexistros. A súa musica, comandada pola voz de Aloia, recorda á pausa, á calma, dende esa lentitude que se transforma en potencia en “Coidar dunhas colmeas”, pasando pola rumba en “Non deixará porta sen abrir” (as dúas favoritas do que escribe), ata as atmosferas de “Sácame do Centro” ou “Límites”.
Procurabamos ao lonxe algo grande, e acontecía diante dos nosos ollos.
Coma din eles no desenlace de “Sácame do centro”, que ben podía definir o 2020: “El é o terror do fillo ante a nai. El é o amor da nai polo fillo. El é o encanto da terra e a crueldade do ceo. O home queda paralizado ante o seu rostro. Ante el non hai preguntas nin respostas. El é a vida da creación. El é a acción da diferenciación. El é o amor dos homes, el é a fala dos homes. El é tanto o brillo como a sombra escura dos homes. El é a realidade enganosa”.
Fulu Miziki
Revelación Laura Bellas
Cando tiña once anos unha amiga espetoume a frase “es tan parva que bailas coa canción do telediario, ou que?” non sabía que a semi-bordería preadolescente era en realidade un feitizo premonitorio co que introducir o descubrimento musical de este ano.
A banda congolesa Fulu Miziki presentouse ante min unha tarde en que o telexornal, colmado de noticias sobre a pandemia, escarvaba entre os escombros da información internacional á procura dunha nova coa que arrincar un sorriso á xente confinada. Lembro o momento en que a voz en off presentaba a unha chea de xente, que ben podían ser cinco coma vinte, vestidos con máscaras e armaduras feitas de plástico e outros desperdicios e que dicían vir dun futuro no que o mundo estaba asolagado polos desperdicios.
A tradución literal de Fulu Miziki é “banda do refugallo” pois é esta a materia prima coa que configuran as súas vestimentas e instrumentos. Trátase por tanto dun grupo protesta que se autodefinen coma guerreiros da música e encadran o seu estilo no que chaman punk futurístico. Se ben toda esta información e conciencia verde foron suficientes para chamar a miña atención, o que fixou a banda na miña retina foi o amateur e cotidianeidade da posta en escena, esa naturalidade coa que se movían e animan a moverse é a que da vida ao son. En definitiva, querer escoitar a Fulu Miziki é querer empaparse dese bo rollo que só poden destilar un feixe de persoas que se coordinan ao unísono, carentes de pretensións, festexando e vivindo cos seus sons orixinais e proxectándoos cara un futuro coma unha onda expansiva.
Gancho Sanches
Zaquín (2020)
Revelación de Guillermo Rodicio
Hai un tropo da crítica musical que describe unha e outra vez discos como que “fan viaxar”. Normalmente é un recurso barato, empregado para falar de músicas do mundo. Unha visión un tanto estreita da idea de viaxar, como se fose só visitar lugares exóticos e coñecer os sons de instrumentos dos que non sabes o nome.
Mais cando o universo se encolle, as distancias curtas viran tamén viaxes intrépidas, é o tempo en que comezamos a ter saudades dos tránsitos curtos que asumiamos como parte intrínseca do mundo.
Neste senso digo que me Zaquín, o disco que Gancho Sanches sacou este 2020 me fixo viaxar. As súas atmosferas de guitarras conversando en harmonías que loitan contra a voz, por momentos rozando o disonante crean un lugar coñecido no que estás un chisco incómodo. Unha estrañeza familiar. Esta é a que me transporta, non a novas terras, mais á viaxe en coche á aldea un sábado calquera de inverno co ceo gris metido (“Nas veigas”); a unha mañá de resaca na casa dun colega na que tedes boa conversa pero unha sensación revolta no estómago (“Encontro”).
Non é que Zaquín sexa un disco depresivo, para nada. Con todo, mesmo nas súas cancións máis esperanzadas como “Onde vaias ti” (da que xa namorara antes de que saíse o disco…), aniña sempre unha melancolía de longo alento, que atopa tamén alicerce nas letras, abertas e líricas, sen ser nunca no barroco ou kitsch.
“Lonxanos, adentro, as ondas, os medos” canta Brais en Neboa e eu marcho algures, preto, sei que é preto, mais non coñezo de todo o camiño.
Entre Ríos, 2019
Material 2.
“Revelación” de Philip Webb
Este é o mesmo EP que recomendei o ano pasado. Doume conta de que, durante a pandemia, o que estou facendo é recluírme na miña zona de confort, onde escoito todos os artistas que máis me gustan sen descubrir nada novo. É dicir, si escoitei bastantes discos novos este ano, pero sempre dentro de discografías parcialmente descubertas. Así que volvo recomendar Entre Ríos, un bálsamo cerebral: composicións serenas, fermosas na súa sinxeleza; caseque unha versión pop de Ludovico Einaudi. É música recomendable para calquera que sufra ansias recorrentes ou estrés crónico, ou sexa, a maldición dos tempos que corren.
Joshua Ray Walker
Glad You Make It (2020)
Revelación Adrián Feijoo
Nas revelacións de 2019 falei do City Pop xaponés coma un estilo musical optimista revalorizado nunha época de crise. Agora que vivimos nun momento coma este, teño interese en ver cal será a banda sonora que xurdirá do mundo pos-COVID, as cancións nas que atopamos consolo e un momento de paz en medio de tanta incertidume. En Twitter máis dunha vez falouse de ‘todos.xuntos.unidos.sempre’ de Oh! Ayatollah coma a bandeira do sentir millennial galego durante o confinamento, pero creo que haberá tantas propostas coma ánimos, situacións, contextos, subtextos e períodos.
No meu caso, mergulleime aínda máis na música xaponesa: K-Dub Shine, Nujabes, Stillichimiya e os excelentes recompilatorios de YouTube, un para cada momento; completei as discografías de Akapellah e Blank Banshee; e descubrín a Huntza, Baiuca e Juan Antonio Canta. Pero comezaba o último mes deste ano maldito cando cheguei á proposta de Joshua Ray Walker e todo volveuse un pouco máis claro.
O country de Ray Walker é a voz do camioneiro trotamundos ou do namorado incomprendido, daqueles que buscan conexións e lamentan non atopalas. Unha música xurdida -como manifestou o cantante- nun contexto de ansiedade e depresión, realidades coas que moitos tiveron que convivir nos meses encerrados durante a pandemia, ademais da frustración de separarse dos seres queridos e a soidade. A guitarra e o yodel constrúen unha sorte de terapia individual e colectiva, unha invitación para que a través das súas historias compartamos a catarse e afrontemos os momentos duros; un recordatorio, a fin de contas, de que non estamos sos.
Sen Senra
Sensaciones (2020)
Revelación de Brais Capelán
Sensaciones saiu en decembro de 2019. A finais de novembro en realidade. Pero Sen Senra foi o único e gran descubrimento musical que experimentei neste raro 2020. Tería sido a miña elección nunha realidade alternativa sen pandemia e confinamento? Non o sei, pero cancións como No me sueltes más ou Ya no te hago falta non terían o mesmo efecto en min. Foi a banda sonora das eternas xornadas de traballo na casa. Eses punteos de guitarra, ese uso delicado de efectos vocais e unhas letras acedas e pegadizas conectaron comigo desde a primeira escoita. Sensanciones é rhythm and blues urbano e actualizado a 2020. Espero poder escoitar esas cancións en directo este 2021 e ver como funcionan en concerto.
A nivel particular, a canción que máis escoitei este ano foi Ya no te hago falta. Unha guitarra e unha voz tirando a falsete chegan para crear un tema que escoitar en bucle. É tan sinxela que choca escollela como mellor ao lado de outras máis completas musicalmente e de maior complexidade de estilo. Non creo que faga falta engadir moito máis. Escoitádea e dicídeme se non é unha marabilla.
Sharon Van Etten
Remind Me Tomorrow (2019)
Revelación de Violeta Pérez
Teño o terrible hábito de ignorar calquera recomendación cultural que me fan as miñas amigas. Sobre todo se unha serie ou un grupo de música acaba converténdose no trending topic das nosas quedadas. Ese é o motivo polo cal vin Perdidos dous anos despois de que rematase, e aínda non comecei Breaking Bad (é que o furor de Breaking Bad foi terrible).
O mesmo ocorreu con Sharon Van Etten… ata fai literalmente unha semana. E a excepción foi desencadeada polo ente que mellor me coñece musicalmente: Spotify.
Spotify sabe que fago abdominais con Dua Lipa, e que Ezra Furman salvou o meu confinamento.
Spotify sabe que cando poño Françoise Hardy é que hai algo que doe.
Spotify sabe que Elliott Smith e Viva Belgrado son o meu fondo de armario.
E tamén sabe que a partires das once da noite e dúas pintas poñemos petardeo. Ou sen necesidade de pintas.
A pesares de todo isto, o bo de Spoti recomendou que escoitase a Van Etten, e evidentemente acertou.
Comecei polo seu último single, Silent NIght b/w Blue Christmas, e decidín que os dous temas eran absolutamente perfectos para resumir un nadal estraño, triste, cheo de xente que agarda a persoas que non chegan. Leváronme a un lugar necesario, acolledor, cheo de realidade e de crueza emocional, lembrándome tamén que a vida e as festas seguen aí sintámonos coma nos sintamos.
Evidentemente non puiden parar e devorei Remind Me Tomorrow, o seu álbum publicado en 2019. Non é doado resumir o 90% do abanico de emocións humanas en 10 cancións, pero creo que a nosa estimada Sharon achégase moito.
Hai sintetizadores e algún que outro riff, pero sobre todo hai a súa voz de ultratumba nomeando todo o que sentes pero do que non te decataras. Punzante e lacerante pero á vez disociada da súa gravidade, sen ser ofensiva, coma unha Courtney Bartnett con estrés postraumático.
Creo que tería sido o meu álbum perfecto para este ano raro, dende a envolvente e íntima I Told You Everything ata a esperanzadora Stay, pasando polas notas nostálxicas de liberdade de Seventeen.
Hai numerosos cambios de ton emocional (e ritmo musical) a medida que o álbum avanza, incluso dentro dunha mesma canción, pero todos están elegantemente fiados entre cancións, xerando unha sensación de coherencia e continuidade.
É unha mágoa non tela descuberto antes, pero supoño que sempre que entre dentro deste construto noso ao que chamamos “ano 2020” todo vai ben.
O meu principal propósito de aninovo será, polo tanto, facer caso ás recomendacións das miñas amigas. E tamén manter esa consciente e serea conexión cunha realidade que non podemos cambiar, pero que revaloriza o marabilloso das interaccións humanas que o capitalismo fixera dar por supostas.
We used to be free. We used to be seventeen.
O collage da portada é de Violeta Pérez
